سوخو تی-4 «سوتکا»؛ نگاهی به بمب افکن راهبردی پیشرفته و ناکام شوروی

نویسنده: مهدی امرائی ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۴ 1 بازدید

به گزارش پایگاه خبری پل تنگ؛ – در میان غول های خاموش تاریخ هوانوردی، سوخو تی-۴، ملقب به “هواپیمای ۱۰۰” یا “سوتکا”، جایگاه ویژه ای دارد. این بمب افکن راهبردی فراصوت، که در دهه ۱۹۶۰ به عنوان پاسخی جسورانه به برنامه های پیشرفته بمب افکن آمریکا متولد شد، با طراحی منحصر به فرد و فناوری های پیشگامانه خود، همواره مورد توجه علاقه مندان به صنعت هوافضا بوده است.

ویژگی های سوخو تی-4 سوتکا

طراحی متمایز تی-۴ با دماغه تیز، بال های دلتا دوتایی خمیده و پیش بال های کانارد، آن را از دیگر هم عصران خود متمایز می کرد. مهندسان سوخو برای دستیابی به سرعت سرسام آور 3 ماخ، بدنه این پرنده آهنی را عمدتاً از تیتانیوم و فولاد مقاوم در برابر حرارت ساختند. نکته قابل توجه دیگر، استفاده از سامانه کنترل پرواز با سیم سه محوره چهارگانه بود که برای اولین بار در یک هواپیمای شوروی به کار گرفته می شد و قابلیت مانور هواپیما را افزایش می داد.

این هواپیما که برای حمل سلاح های هسته ای، انجام ماموریت های شناسایی و مقابله با ناوهای دشمن طراحی شده بود، از چهار پیشرانه قدرتمند توربوجت پس سوز کولسوف آر دی-۳۶-۴۱ بهره می برد. برد ۷۰۰۰ کیلومتری و سقف پرواز بیش از ۲۰۰۰۰ متر، تی-۴ را به یک تهدید بالقوه برای هر نیروی متخاصمی تبدیل می کرد.

سوخو تی-4 دارای دماغه متحرک برای بهبود دید در هنگام برخاستن و فرود بود. دماغه این هواپیما می توانست پایین بیاید. هنگام جمع شدن دماغه، از یک پریسکوپ برای دید به جلو در سرعت های تا ۶۰۰ کیلومتر بر ساعت استفاده می شد.

با وجود تمام این نوآوری ها و پرواز آزمایشی موفق اولین پیش نمونه در سال ۱۹۷۲، پروژه تی-۴ در سال ۱۹۷۵ به طور ناگهانی متوقف شد. دلایل متعددی برای این تصمیم ذکر شده است که از آن جمله می توان به مشکلات فنی، هزینه های سرسام آور توسعه و تغییر در اولویت های نظامی شوروی اشاره کرد. برخی تحلیلگران نیز از عوامل سیاسی به عنوان یکی از دلایل اصلی لغو این پروژه یاد می کنند.

تنها یک پیش نمونه از این هواپیمای افسانه ای جان سالم به در برده و اکنون در موزه مرکزی نیروی هوایی در مونینو، در نزدیکی مسکو، به عنوان یادگاری از یک بلندپروازی ناکام به نمایش گذاشته شده است. اگرچه تی-۴ هرگز به خدمت فعال درنیامد، اما دستاوردهای فناورانه آن، به ویژه در زمینه استفاده از آلیاژهای تیتانیوم و سیستم های پرواز با سیم، راه را برای توسعه هواپیماهای پیشرفته بعدی در شوروی هموار کرد. میراث “سوتکا” همچنان در تاریخ هوانوردی به عنوان نمادی از جاه طلبی و نوآوری مهندسی باقی خواهد ماند.

توسعه و تاریخچه

تی-4 توسط دفتر طراحی سوخو توسعه یافت.

نخستین پیش نمونه (هواپیمای ۱۰۱) اولین پرواز خود را در ۲۲ اوت ۱۹۷۲ با خلبانی ولادیمیر ایلیوشین انجام داد.

تنها ده پرواز آزمایشی انجام شد که در مجموع کمی بیش از ۱۰ ساعت پرواز بود. گزارش شده است که این هواپیما در این آزمایش ها به بیشینه سرعت ۱.۳ ماخ و ارتفاع ۱۲۰۰۰ متری رسید.

این پروژه به طور رسمی در سال ۱۹۷۵ به دلیل ترکیبی از مشکلات فنی، هزینه های بالا و تغییر اولویت های نظامی شوروی لغو شد. اعتقاد بر این است که برخی عوامل سیاسی نیز در این امر نقش داشته اند.

چهار بدنه هواپیما در مراحل مختلف ساخت بودند. فقط اولین پیش نمونه (۱۰۱) آزمایش های پرواز را تکمیل کرد. دومی (۱۰۲) هرگز پرواز نکرد و در نهایت اسقاط شد. ساخت پیش نمونه های باقی مانده (۱۰۳ و ۱۰۴) متوقف شد.