پهپاد انتحاری شاهد 101
به گزارش پایگاه خبری پل تنگ؛
پهپاد شاهد ۱۰۱ یک پهپاد انتحاری کوچک، سبک‌وزن و کم‌هزینه ساخت جمهوری اسلامی ایران است که با هدف انجام عملیات‌های تهاجمی یک‌طرفه، نفوذ در سامانه‌های پدافندی و ایجاد خسارت دقیق در عمق خاک دشمن طراحی شده است. این پهپاد بخشی از نسل جدید پهپادهای اصطلاحاً «انتحاری» یا «یک‌بار مصرف» محسوب می‌شود که برخلاف مدل‌های بزرگ‌تر و سنگین‌تر مانند شاهد ۱۳۶، برای ماموریت‌های تاکتیکی در فاصله‌های متوسط به‌کار می‌رود. هدف اصلی از ساخت شاهد ۱۰۱ ارائه گزینه‌ای ارزان، قابل تولید انبوه و قابل مونتاژ در محل برای گروه‌های نیابتی و هم‌پیمانان منطقه‌ای ایران بوده است. بر اساس گزارش‌ها، این پهپاد نخستین بار در سال ۲۰۲۴ توسط حزب‌الله لبنان علیه مواضع اسرائیلی به‌کار گرفته شد و لاشه‌هایی از آن توسط ارتش اسرائیل در منطقه مرزی کشف شد. علاوه بر حزب‌الله، گمان می‌رود که گروه‌هایی مانند حوثی‌ها در یمن و نیروهای نیابتی ایران در عراق نیز به این سیستم دسترسی یافته‌اند. همچنین برخی گزارش‌ها از تلاش روسیه برای آزمایش یا حتی تولید داخلی این پهپاد در چارچوب همکاری با ایران در جنگ اوکراین حکایت دارند.
پهپاد شاهد ۱۰۱ دارای طراحی آیرودینامیک ساده و بسیار سبک است که آن را برای عملیات نفوذی و پرواز در ارتفاع پایین مناسب می‌سازد. شکل ظاهری آن ترکیبی از بدنه استوانه‌ای با دم ایکس شکل و بال‌های مستقیم است که عمدتاً از مواد کامپوزیتی و فیبر کربن ساخته شده تا وزن کلی سازه را کاهش دهد. طول پهپاد حدود ۲.۵ متر و دهانه بال آن در حدود ۳ متر تخمین زده شده است. این ابعاد کوچک باعث می‌شود امضای راداری و حرارتی آن پایین باشد و شناسایی آن برای رادارهای سنتی دشوار باشد.
پیشرانه شاهد ۱۰۱ معمولاً از نوع موتور الکتریکی کوچک و بی‌صداست که انرژی آن از یک باتری داخلی تأمین می‌شود. این پیشرانه باعث می‌شود پهپاد بدون تولید صدای قابل‌توجه حرکت کند، مسئله‌ای که برای عبور از سامانه‌های هشدار اولیه اهمیت حیاتی دارد. البته برخی منابع نیز احتمال استفاده از موتور کوچک احتراقی در برخی نمونه‌ها را مطرح کرده‌اند و تصاویر در برخی مدلها گویایی این مسئله است. برد پروازی آن بین ۹۰۰ تا ۱۵۰۰ کیلومتر تخمین زده شده و حداکثر سرعت آن در محدوده ۱۵۰ تا ۲۰۰ کیلومتر بر ساعت گزارش شده است، هرچند پرواز آن بیشتر در ارتفاع پایین و با سرعت کروز انجام می‌شود تا شناسایی آن دشوارتر باشد.پهپاد توسط یک راکت کمکی زیر بدنه پرتاب می شود تا بتواند بعد از ان با پیشرانه خود پرواز کند
کلاهک جنگی این پهپاد بین ۵ تا ۸ کیلوگرم مواد منفجره دارد که می‌تواند علیه اهداف نرم یا زیرساختی مانند آنتن‌های رادار، سامانه‌های موشکی یا انبارهای مهمات مورد استفاده قرار گیرد. طراحی کلاهک معمولاً انفجاری-ترکش‌زا بوده و گاهی نیز بر اساس هدف قابل‌تنظیم است.
سیستم هدایت این پهپاد بسیار ابتدایی است. شواهد موجود نشان می‌دهد شاهد ۱۰۱ از سیستم‌های موقعیت‌یابیGPS غیر نظامی و خلبان خودکار ساده بهره می‌برد و برخلاف مدل‌های پیشرفته‌تر، فاقد ارتباطات زنده یا کنترل لحظه‌ای اپراتور است. در برخی نمونه‌ها، از سامانه‌های هدایت نوری یا دوربین ابتدایی برای هدایت نهایی به سمت هدف نیز استفاده شده اما به‌طور عمومی این پهپاد در مسیر از پیش برنامه‌ریزی‌شده حرکت کرده و به صورت خودکار به هدف برخورد می‌کند.
دقت عملکرد آن به‌دلیل محدودیت در سامانه هدایت و نبود ارتباط لحظه‌ای، به اندازه پهپادهای پیشرفته‌تر نیست، اما برای اصابت به اهداف بزرگ یا ثابت، دقت قابل‌قبولی دارد. با توجه به هزینه پایین، امکان تولید انبوه و قابلیت ارسال به شکل کیت برای مونتاژ در محل، شاهد ۱۰۱ به عنوان یک ابزار جنگ نامتقارن مؤثر برای کاربران غیردولتی و ارتش‌هایی با منابع محدود طراحی شده است.
بر اساس گزارش‌های رسمی و تحلیلی از منابعی مانند غربی حضور پهپاد شاهد ۱۰۱ تاکنون در چندین جبهه ثبت شده که هم شامل استفاده توسط نیروهای نیابتی ایران و هم بررسی‌های احتمالی توسط ارتش روسیه است. عملکرد آن در این جبهه‌ها به صورت زیر خلاصه می‌شود
لبنان / اسرائیل (2024)
اولین حضور رسمی شاهد ۱۰۱ در جنگ حزب‌الله و اسرائیل در تابستان ۲۰۲۴ ثبت شد. ارتش اسرائیل بقایای چندین فروند از این پهپاد را در شمال اسرائیل بازیابی کرد. طبق گزارش Israel Alma Center، این پهپادها توسط حزب‌الله برای حمله به ایستگاه‌های راداری، پادگان‌های مرزی و انبارهای مهمات اسرائیل استفاده شدند. به دلیل پرواز در ارتفاع پایین و صدای بسیار کم، چند نمونه موفق به عبور از پدافند اولیه شده بودند، اما در نهایت بسیاری توسط سامانه‌های رهگیری مثل Iron Dome ساقط شدند.
عملکرد: نفوذ موفق در برخی حملات، اما میزان خسارت محدود بوده چون کلاهک نسبتاً کوچک (حدود ۵۸ کیلوگرم) است.
عراق و سوریه
گزارش‌هایی از رؤیت شاهد ۱۰۱ در پایگاه‌های وابسته به ایران در عراق منتشر شده است. به‌ویژه در پایگاه‌های شبه‌نظامیان حشد الشعبی که با ایران همکاری نزدیکی دارند. همچنین در سوریه برخی منابع نظامی مدعی‌اند که شاهد ۱۰۱ برای عملیات شناسایی انتحاری محدود علیه مواضع نیروهای آمریکایی یا مخالفان دولت سوریه مستقر بوده است. این اطلاعات بر اساس تصاویر ماهواره‌ای و لاشه‌های کشف‌شده در مناطق غرب عراق و شرق سوریه است
عملکرد: بدون اسناد دقیق از اصابت مؤثر، اما شواهد کافی از استقرار و استفاده عملیاتی آن وجود دارد.
اوکراین / روسیه
در سال 2025، منابع غربی گزارش دادند که نمونه‌ای از پهپادهای مشاهده‌شده در خاک اوکراین، شباهت کامل به شاهد ۱۰۱ داشته‌اند. این پهپادها فاقد شماره سریال یا شناسنامه مشخص بودند و به احتمال زیاد در کارخانه پهپادسازی یلابوگا در روسیه یا با همکاری ایران تولید شده‌اند. اگرچه روسیه هنوز رسماً به استفاده از شاهد ۱۰۱ اعتراف نکرده، ولی تحلیل لاشه‌ها، ابعاد، سیستم هدایت و طراحی بدنه بسیار مشابه نسخه‌های حزب‌اللهی بوده است.
یمن (احتمال)
در حال حاضر هیچ سند رسمی و تصویری از استفاده حوثی‌ها از شاهد ۱۰۱ در دست نیست، اما به‌دلیل شباهت راهبردی بین تسلیحات شاهد ۱۳۶ و سایر پهپادهای ایرانی در اختیار انصارالله، برخی ناظران نظامی احتمال داده‌اند که شاهد ۱۰۱ نیز به‌عنوان گزینه نفوذ نزدیک، در اختیار این گروه قرار گرفته باشد.
پهپاد انتحاری شاهد136
پهپاد انتحاری ارش
پهپاد انتحاری ابابیل2
نوشته پهپاد انتحاری شاهد 101 اولین بار در پل تنگ. پدیدار شد.
پایگاه خبری پل تنگ – مهدی امرائی
