هواپیمای سوخترسان ایرباس 330 MRTT در خدمت عربستان و امارات

به گزارش پایگاه خبری پل تنگ؛

برای سال‌ها در جهان غرب انحصار ساخت هواپیمای سوخترسان با شرکت های آمریکایی بود . در ایالات متحده دو هواپیمای سوخترسان از دهه ۱۹۶۰ به بعد توسعه یافتند که به شکل فراگیری توسط ارتش‌های دیگر استفاده شدند. یکی کی سی ۱۳۵ که نسخه سوخترسان هواپیمای مسافربری بوئینگ ۷۰۷ بود و دیگری کی سی ۱۳۰ که نسخه سوخترسان هواپیمای ترابری مشهور سی ۱۳۰ هرکولس بود

البته در این بین هواپیماهای سوخت کی سی ۱۰ که بر اساس بدنه جت تجاری دی سی ۱۰ ساخته شد و یا نسخه‌های سوخت رسانی از بوئینگ ۷۴۷ و یا لاکهید ال ۱۰۱۱ که البته هیچ کدام به فراگیری هواپیماهای سوخت رسان برگرفته شده از بوئینگ ۷۰۷ و سی ۱۳۰ نشدند

خوب به شکل متداول در ایالات متحده متداول بود که یک هواپیمای مسافربری غیرنظامی را تبدیل به هواپیمای سوخترسان نظامی کند. در اروپا شرکت ایرباس از دهه ۱۹۷۰  به عنوان رقیب بوئینگ در امریکا وارد بازار غیرنظامی شد و به سرعت نیز تبدیل به رقیبی سرسخت برای آنها شد.  امروزه نیز بوئینگ و ایرباس بزرگترین فروشندگان هواپیماهای مسافربری در جهان هستند ولی ایرباس برای چند دهه وارد بازار نظامی نشد و حتی کشورهایی که خود در تولید ایرباس نقش داشتند مانند آلمان انگلستان فرانسه اسپانیا و یا ایتالیا خود دست به خرید سوخترسان‌ بر مبنای بوئینگ از امریکا می‌زند

در سال‌های پس از سال ۲۰۰۰ در نیروی هوایی آمریکا بحث جایگزینی صدها هواپیمای سوخت رسان کی سی ۱۳۵ پیش آمد که برای حدود ۴ دهه در خدمت نیروی هوایی بود . این هواپیماها تنها نقش سوخت رسان هوایی نداشتند بلکه به دلیل درب بغل بارگیری برای حمل بار استفاده می‌شدند و یا با نصب صندلی با آن نفرات جابجا می‌شد  از این رو ایالات متحده از هواپیمایی چون کی سی 135 به عنوان هواپیمای چند منظوره سوخترسان و ترابری استفاده می‌کرد  نیروی هوایی به دنبال هواپیمای جدید می‌گشت و اینگونه شد که دو رقیب برای رقابت با همدیگر وارد میدان شدند زیرا نیاز نیروی هوایی ایالات متحده بیش از ۲۰۰ فروند بود که این بازار بسیار قابل توجه بود

بوئینگ بیش از ۵۰ سال بود برای نیروی هوایی آمریکا سوخترسان فراهم می‌کرد و دست به تبدیل هواپیمای بوئینگ ۷۶۷ سری ۲۰۰ به یک هواپیمای سوخت رسان به نام کی سی46  جدید زد و ایرباس نیز تصمیم گرفت در این بازار شانس خود را امتحان کند و با هواپیمای ایرباس ۳۳۰ ام آر تی تی وارد رقابت شد

در این رقابت به دلایل مختلفی که بیشتر سیاست و اقتصادی بود تا فنی بوئینگ ۷۶۷ پیروز رقابت شد ولی ایرباس امید خود را از دست نداده بود زیرا هم اکنون یک هواپیمای سوخترسان داشکت ه می‌دانست در سراسر جهان همچون هواپیماهای مسافربری خود مشتریان بسیاری خواهد داشت

ام ار تی تی بر اساس هواپیمای مشهور و محبوب ایرباس 330 ساخته شده که محبوب ترین هواپیما پهن پیکر ساخت ایرباس است و در دهه1990 برای رقابت با بوئینگ 777 ساخته شده است

ایرباس ۳۳۰ با دو موتور توان پرواز بین قاره‌ای را داشت و می‌توانست بیش از ۱۰ هزار کیلومتر پرواز کند و یک هواپیمای پهن پیکر بود.  در دهه ۹۰ با ورود هواپیماهایی چون چون ایرباس ۳۳۰ و بوئینگ ۷۷۷ به دلیل بهبود عملکرد موتورها و همچنین ایمنی آنها دیگر پرواز بر فراز اقیانوس آن هم به مدت طولانی از انحصار هواپیماهای چهار موتوری چون ایرباس ۳۴۰ و یا بوئینگ ۷۴۷ خارج شد

  ایرباس با در نظر گرفتن اینکه ۳۳۰ مشتری بسیار بیشتری دارد و دارا بودن دو موتور به معنای مصرف سوخت کمتر و هزینه عملیات کمتر است تبدیل به سوخت رسان بکند البته ایرباس تنها ۴ سال قبل از نخستین پرواز ایرباس ۳۳۰ ام آر تی تی در نقشه سوخت رسان تعدادی هواپیمای ۳۱۰ دست دوم را برای نیروی هوایی آلمان تبدیل به هواپیمای سوخت رسان و ترابری کرده بود  ولی برنامه ۳۳۰ ام آر تی تی نخستین هواپیمای سوخترسانی بود که یرباس برای تولید نسخه نوساز آن برنامه‌ریزی کرده بود

  ایرباس ۳۳۰ ام آر تی تی بر اساس هواپیمای ایرباس ۳۳۰ سری ۲۰۰ ساخته شده است .ایرباس 330 خود چندین سری دارد ولی سری  ۲۰۰ آن برای ایفای این نقش مورد نظر قرار گرفت .سری ۲۰۰ اولین نسخه تولیدی ایرباس ۳۳۰ بود که بسته به آرایش صندلی در نسخه تجاری از ۲۴۶ تا ۴۰۶ نفر میتوانست مسافر حمل کند. طول آن ۵۸ متر بود و می‌توانست ۴۹ تن بار را حمل کند .برد آن در حالت کاملاً سوختگیری شده با حدود ۲۵۰ مسافر به بیش از ۱۳ هزار کیلومتر می‌رسید. این نسخه یک نمونه با درب بغل برای بارگیری مخصوص حمل بار نیز دارد که به نام سری ۲۰۰ اف شناخته می‌شود

ایرباس ۳۳۰ ام آر تی تی دارای تفاوت آشکاری با نسخه غیرنظامی است.  این نسخه دارای سه جایگاه سوخت رسانی است که شامل جایگاه مرکزی در زیر بدنه که کمک بوم سوخت رسانی می‌کند و ساخت ایرباس می‌باشد  و برای سوخت رسانی به هواپیماهای نیروی هوایی آمریکا ساخته شده مانند اف ۳۵ و یا اف ۱۶

در زیر هر بال یک جایگاه با شلنگ برای سوخت رسانی با قیف و یا همان بسکت ساخت یک شرکت فرانسوی را حمل می‌کند  که برای سوخت به هواپیماهای ساخت اروپا مانند میراژ ۲۰۰۰ ، رافال و یا تایفون کاربرد دارد

هواپیما با جایگاه سوخت رسانی مرکزی بومی خود می‌تواند تا ۳۸۰۰ لیتر در دقیقه سوخت منتقل کند و با دو جایگاه  شلنگی خود می‌تواند از هر کدام ۱۳۰۰ تا ۱۵۰۰ سوخت

اپراتور سوخت رسان هیچ پنجره رو به بیرون برای نظارت بر سوختگیری ندارد بلکه تمام فرایند کار با بر روی چند نمایشگر انجام می‌شود  که به چندین دوربین اچ دی متصل هستند. نمایشگرها می‌توانند سرعت هواپیما و زاویه حرکت آن را به نمایش گذاشته و همچنین می‌توانند زاویه‌ای نزدیک شدن هواپیمای جنگی را به سوخت رسان تجزیه و تحلیل کنند و اطلاعات لازم را برای تصحیح نزدیک شدن در اختیار اپراتور سوخت قرار دهند.هواپیما دارای سنسورهای دید حرارتی و دید شبانه بر روی دوربین‌های نظارتی است از این رو امکان سوختگیری هوایی در شب به خوبی روز مهیا است

هواپیما توان حمل ۱۲۰ هزار لیتر سوخت را دارد که در واقع سوخت خود هواپیما است که قابل انتقال به هواپیماهای دیگر است زیرا هواپیما همان سوخت جتی را مصرف می‌کند که جنگنده‌ها استفاده می‌کنند  به غیر این می‌توان در درون هواپیما برای سوخت بیشتر،مخازن ماژولار در بخش بار حمل کند

  ایرباس A330 می‌تواند با چند نوع موتور متفاوت تجهیز شود:1- موتور رولزرویس ترنت 700 (Rolls-Royce Trent 700) ساخته شده توسط Rolls-Royceقدرت تقریبی: حدود ۷۵ هزار پوند ( این موتور پرکاربردترین موتور روی ایرباس A330 است و به خاطر بهره‌وری سوخت و قابلیت اطمینانش بسیار محبوب است.2- موتور جنرال الکتریک CF6-80E1 (General Electric CF6-80E1) ساخته شده توسط GE Aviationقدرت تقریبی: حدود ۷۵ هزار پوند رانشاین موتور هم به طور گسترده روی A330 استفاده شده ولی نسبت به Trent 700 کمی کمتر رایج است.3- موتور پراٹ اند ویتنی PW4000 (Pratt & Whitney PW4000) ساخته شده توسط Pratt & Whitneyقدرت تقریبی: بین ۶۵ تا ۷۰ هزار پوند رانشاین موتور نسبت به دو موتور قبلی کمتر رایج است ولی همچنان گزینه‌ای است که ایرباس برای A330 ارائه داده.جمع‌بندی: محبوب‌ترین و پرکاربردترین موتور برای ایرباس A330 موتور رولزرویس ترنت 700 است به دلیل مصرف بهینه سوخت و عملکرد قوی و قابل اعتماد بودن آن.

  هواپیما به غیر از توان سوخت رسانی هوایی توان حمل بار را نیز دارد و دارای دو درب یکی در جلو سمت چپ و دیگری در عقب سمت راست با اندازه‌های دو و نیم متر در یک و نیم متر برای حمل بار تا ۴۵ تن می‌باشد  می‌توان در صورت نیاز کف هواپیما را نیز صندلی قرار داد تا برای حمل سربازان استفاده شود

این هواپیما نصب صندلی می‌تواند بین ۲۵۰ تا ۳۵۰ سرباز مسلح را بسته به تجهیزات حمل کند برد هواپیما در حالت انتقالی ۱۴۸۰۰ کیلومتر است ولی در صورتی که بخواهد در نقش باربری شرکت کند با ۴۵ تن بار حدود ۷۵۰۰ کیلومتر و برای ۴ ساعت ماموریت سوخت هوایی برای انتقال حدود ۵۵ هزار تا ۶۰ هزار لیتر سوخت ۱۸۰۰ کیلومتر برد دارد

  هواپیما دارای دو خدمه یک تا دو اپراتور سوخت رسان و همچنین ۱ تا ۲ خدمه ار است ولی این هواپیما را می‌توان تنها برای ماموریت سوخت رسانی هوایی با سه نفر هدایت کرد

تا تاریخ ۳۰ ژوئن ۲۰۲۵، ۱۷ کشور برای مجموعاً ۸۴ فروند از این هواپیما سفارش داده‌اند که ۶۵ فروند آن تحویل داده شده است

در ادامه، فهرست مشتریان و تعداد خریداری‌شده به‌روز شده به شرح زیر است:

1. نیروی هوایی سلطنتی استرالیا (Royal Australian Air Force): ۷ فروند
2. نیروی هوایی کانادا (Royal Canadian Air Force): ۹ فروند
3. نیروی هوایی سلطنتی بریتانیا (Royal Air Force): ۱۴ فروند
4. نیروی هوایی فرانسه (French Air and Space Force): ۱۵ فروند
5. نیروی هوایی عربستان سعودی (Royal Saudi Air Force): ۱۰ فروند
6. نیروی هوایی سنگاپور (Republic of Singapore Air Force): ۶ فروند
7. نیروی هوایی کره جنوبی (Republic of Korea Air Force): ۴ فروند
8. نیروی هوایی امارات متحده عربی (United Arab Emirates Air Force): ۵ فروند
9. نیروی هوایی اسپانیا (Spanish Air and Space Force): ۳ فروند
10. نیروی هوایی هلند (Royal Netherlands Air Force): ۱۰ فروند
11. نیروی هوایی لوکزامبورگ (Luxembourg Air Force): ۱ فروند
12. نیروی هوایی نروژ (Royal Norwegian Air Force): ۱ فروند
13. نیروی هوایی بلژیک (Belgian Air Component): ۱ فروند
14. نیروی هوایی جمهوری چک (Czech Air Force): ۱ فروند
15. نیروی هوایی سوئد (Swedish Air Force): ۱ فروند
16. نیروی هوایی دانمارک (Danish Air Force): ۱ فروند
17. نیروی هوایی ناتو (NATO Multinational MRTT Fleet): ۱۲ فروند

قیاس با نسخه سوخت‌رسان بوئینگ 767
بوئینگ 767 نیز یکی از پلتفرم‌های محبوب برای نسخه سوخت‌رسان (KC-46 Pegasus) است. در مقایسه با A330 MRTT، بوئینگ 767 برد کمتری دارد (حدود ۶۰۰۰ مایل در برابر ۸۰۰۰ مایل A330 MRTT) و ظرفیت سوخت کمتری (حدود ۹۰ هزار کیلوگرم). با این حال، 767 از نظر ابعاد کوچکتر و در نتیجه برای عملیات در پایگاه‌های با امکانات کمتر مناسب‌تر است. هر دو هواپیما مجهز به سیستم‌های سوخت‌رسانی مدرن هستند اما A330 MRTT با ظرفیت بالاتر و فضای بیشتر بار، انعطاف‌پذیری عملیاتی بیشتری ارائه می‌دهد. در مجموع، A330 MRTT برای عملیات‌های گسترده‌تر و طولانی‌تر بهینه‌تر است، در حالی که 767 برای ماموریت‌های منطقه‌ای و با بودجه محدودتر گزینه مطلوبی است.

در ادامه یک جدول مقایسه‌ای ساده و دقیق بین توانایی‌های نسخه سوخت‌رسان بوئینگ KC-46 Pegasus (نسخه سوخت‌رسان بوئینگ 767) و ایرباس A330 MRTT :

مقالات مشابه

هواپیماهای سوخترسان موجود در بازار

نوشته هواپیمای سوخترسان ایرباس 330 MRTT در خدمت عربستان و امارات اولین بار در پل تنگ. پدیدار شد.

پایگاه خبری پل تنگ – مهدی امرائی